UDID card कसा मिळवायचा? दिव्यांग व्यक्तींकरिता अपंग प्रमाणपत्र (Disability Certificate) अर्ज प्रक्रिया, फायदे, आवश्यक कागदपत्रे आणि स्टेप-बाय-स्टेप मार्गदर्शक जाणून घ्या.
प्रस्तावना
भारत सरकारने दिव्यांग नागरिकांसाठी एक महत्वाची योजना सुरू केली आहे ज्याअंतर्गत Unique Disability ID दिला जातो. हा कार्ड दिव्यांग व्यक्तींना विविध शासकीय योजना, शिष्यवृत्ती, आरक्षण, नोकरीतील सवलती आणि इतर अनेक क्षेत्रात मदत करतो. पूर्वी दिव्यांग प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी खूप वेळ आणि कागदपत्रांची कटकट होती. मात्र आता अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन झाली आहे आणि घरी बसून आपण अर्ज करू शकतो.
UDID card म्हणजे काय?
UDID card म्हणजे दिव्यांग व्यक्तींसाठी एक अद्वितीय (Unique) ओळखपत्र. यामुळे एकच प्रमाणपत्र संपूर्ण भारतात लागू होते. यामुळे अनेक वेळा वेगवेगळ्या कार्यालयात प्रमाणपत्र सादर करण्याची आवश्यकता राहत नाही.
UDID card मिळवण्याचे फायदे
-
शासकीय योजनांचा लाभ: विविध दिव्यांग कल्याणकारी योजना, शिष्यवृत्ती, अनुदान आणि सुविधा घेण्यासाठी आवश्यक असतो.
-
शिक्षणात आरक्षण: शाळा, महाविद्यालय तसेच उच्च शिक्षणामध्ये दिव्यांग विद्यार्थ्यांना मिळणारे आरक्षण घेण्यासाठी हा कार्ड उपयुक्त आहे.
-
नोकरीतील सवलती: सरकारी तसेच खासगी क्षेत्रातील नोकरीसाठी दिव्यांग आरक्षणाचा लाभ घेता येतो.
-
संपूर्ण भारतात मान्यताप्राप्त: हा कार्ड सर्व राज्यांत वैध असतो.
-
सुलभता: एकच डिजिटल प्रमाणपत्र असल्यामुळे वारंवार वेगळे प्रमाणपत्र काढण्याची गरज नसते.
UDID card साठी आवश्यक कागदपत्रे
-
आधार कार्ड
-
रेशन कार्ड / मतदान ओळखपत्र (Proof of Address)
-
पासपोर्ट आकाराचा फोटो (100KB पेक्षा कमी)
-
अपंगत्वाशी संबंधित वैद्यकीय कागदपत्रे (जुन्या प्रमाणपत्राची प्रत असल्यास)
-
अर्जाची प्रिंटआउट
अर्ज करण्याची Step-by-Step प्रक्रिया
1. अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या
सर्वप्रथम swavlambancard.gov.in या सरकारी पोर्टलवर जा. ही वेबसाइट भारत सरकारकडून चालवली जाते.
2. “Apply for UDID Card” वर क्लिक करा
मुख्य पृष्ठावर “Apply for UDID Card” हा पर्याय निवडा. नंतर नियम आणि अटी वाचा आणि “I Agree” वर टिक करून पुढे जा.
3. योग्य पर्याय निवडा
वेबसाइटवर तुम्हाला खालील पर्याय दिसतील:
-
नवीन अपंग प्रमाणपत्रासाठी अर्ज
-
आधीपासून प्रमाणपत्र असल्यास नोंदणी
-
अर्ज नाकारला गेला असल्यास पुनः अर्ज
-
हरवलेले किंवा कालबाह्य प्रमाणपत्र पुनः मिळवण्यासाठी अर्ज
-
प्रलंबित अर्ज तपासणी
4. अर्जाचा फॉर्म भरा
-
वैयक्तिक माहिती: नाव (इंग्रजी व मराठी), जन्मतारीख, लिंग, मोबाइल नंबर.
-
पालक/संरक्षक माहिती: वडिलांचे/आईचे/संरक्षकाचे नाव व मोबाइल नंबर.
-
फोटो आणि ID Proof: पासपोर्ट आकाराचा फोटो अपलोड करा. आधार कार्ड PDF स्वरूपात (500KB पेक्षा कमी) अपलोड करा.
-
पत्ता: आधारवर असलेला पत्ता भरावा.
-
अपंगत्वाची माहिती: अपंगत्वाचा प्रकार, कारण (अपघात/जन्मजात), व कालावधी नमूद करा.
-
रुग्णालय निवड: आपल्या जिल्ह्यातील सरकारी रुग्णालय निवडा. इथेच वैद्यकीय तपासणी होईल.
5. अर्ज सबमिट करा
सर्व माहिती भरल्यानंतर “Submit” करा. पूर्वावलोकन तपासा आणि चुका असल्यास “Edit” करा. योग्य असल्यास “Final Submit” करा.
6. अर्जाची प्रिंट काढा
“Download Application” आणि “Download Receipt” पर्याय निवडा आणि प्रिंट काढून ठेवा.
7. वैद्यकीय तपासणी
प्रिंट केलेला अर्ज, ओळखपत्रे, रेशन कार्ड आणि फोटो घेऊन निवडलेल्या रुग्णालयात जा. डॉक्टर तुमची तपासणी करून प्रमाणपत्र मंजूर करतील.
UDID card मिळण्यास किती वेळ लागतो?
सर्व प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर व वैद्यकीय तपासणी झाल्यावर साधारणतः ३० ते ४५ दिवसांत तुमच्या पत्त्यावर UDID card पोस्टाने पाठवले जाते.
UDID card अर्ज करताना लक्षात ठेवायच्या गोष्टी
-
अपलोड केलेले फोटो आणि कागदपत्रे दिलेल्या साईजमध्ये असावेत.
-
अर्ज करताना योग्य पर्याय निवडणे महत्त्वाचे आहे.
-
चुकीची माहिती दिल्यास अर्ज नाकारला जाऊ शकतो.
-
अर्ज सबमिट केल्यानंतर त्याचा अर्ज क्रमांक (Application ID) नक्की जतन करा.
UDID card संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
प्रश्न 1: UDID card कोणासाठी आहे?
उत्तर: भारतातील सर्व दिव्यांग नागरिकांसाठी हा कार्ड उपलब्ध आहे.
हे देखील वाचा : Farmer Loan Waiver – शेतकरी कर्जमाफीबाबत अजित पवारांचे मोठे विधान, कधी होणार कर्जमुक्ती?
प्रश्न 2: UDID card अर्जासाठी शुल्क लागते का?
उत्तर: नाही, अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे मोफत आहे.
प्रश्न 3: किती दिवस वैध असतो?
उत्तर: हा कार्ड आजीवन वैध असतो. काही प्रकरणात वैद्यकीय स्थिती बदलल्यास पुन्हा तपासणी आवश्यक असते.
प्रश्न 4: UDID card ऑनलाइन अर्ज केल्यानंतर पुढची पायरी काय आहे?
उत्तर: अर्ज केल्यानंतर निवडलेल्या सरकारी रुग्णालयात वैद्यकीय तपासणी करावी लागते.
प्रश्न 5: Card हरवला तर काय करावे?
उत्तर: हरवलेला कार्ड पुनः मिळवण्यासाठी वेबसाइटवर “Reissue” पर्याय निवडून पुन्हा अर्ज करावा.
प्रश्न 6: Card सर्व राज्यांत वापरता येतो का?
उत्तर: होय, हा कार्ड संपूर्ण भारतात वैध आहे.
प्रश्न 7: Card कधी मिळतो?
उत्तर: साधारणतः ३०-४५ दिवसांत पोस्टाने तुमच्या पत्त्यावर पोहोचतो.
UDID card हे दिव्यांग व्यक्तींसाठी अतिशय उपयुक्त आणि आवश्यक ओळखपत्र आहे. सरकारी योजना, शिष्यवृत्ती, नोकरीतील सवलती यांचा लाभ घेण्यासाठी हा कार्ड महत्त्वाचा ठरतो. आता ही प्रक्रिया ऑनलाइन उपलब्ध असल्यामुळे घरबसल्या अर्ज करता येतो. योग्य कागदपत्रांसह अर्ज भरून, निवडलेल्या रुग्णालयात तपासणी केल्यानंतर काही दिवसांत UDID card मिळतो.