Mulberry Cultivation म्हणजे रेशीम शेतीसाठी सरकारकडून मिळणारे ३.५५ लाखांपर्यंतचे अनुदान, योजनांचे फायदे, लागवडीची प्रक्रिया आणि शेतकऱ्यांसाठी रोजगाराच्या नव्या संधी याबाबत सविस्तर माहिती. रेशीम उद्योगाचे आर्थिक व सामाजिक महत्त्व जाणून घ्या.
Mulberry Cultivation म्हणजे काय?
रेशीम शेती किंवा Mulberry Cultivation ही शेती भारतात जलद गतीने लोकप्रिय होत आहे. रेशीम (Silk) हे एक महागडे व मौल्यवान उत्पादन आहे ज्याची बाजारपेठ कायम मजबूत असते. याला ‘सेरीकल्चर’ असेही म्हटले जाते. तुतीची (Mulberry) लागवड करून रेशीम किडे (Silkworms) पाळले जातात आणि त्यातून कोष (Cocoon) तयार होतो. हाच कोष बाजारात विकून शेतकरी उत्तम नफा कमवतात.
सरकारकडून Mulberry Cultivation ला चालना
भारतात रेशीम उद्योगाला प्रोत्साहन देण्यासाठी केंद्र आणि राज्य सरकारकडून विविध योजना राबवल्या जात आहेत. यातून शेतकऱ्यांना पायाभूत सुविधा उभारण्यासाठी, आधुनिक साधने खरेदी करण्यासाठी आणि उत्पादन वाढवण्यासाठी थेट आर्थिक मदत मिळते.
प्रमुख सरकारी योजना आणि अनुदान
1. पोकरा (PoCRA) योजना
PoCRA (Project on Climate Resilient Agriculture) ही विदर्भ व मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेअंतर्गत, रेशीम शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांना दरवर्षी प्रति एकरी ₹2.29 लाखांपर्यंतचे अनुदान दिले जाते.
हे अनुदान खालील बाबींवर खर्च करता येते:
- तुती लागवड (Mulberry Plantation)
- शेडनेट बांधणी (Shed Net House)
- पाणी व्यवस्थापन प्रणाली
- आधुनिक साधनसामग्री खरेदी
यामुळे शेतकऱ्यांचा आर्थिक भार कमी होतो आणि उत्पादन वाढते.
2. रेशीम शेतकरी गट योजना
गट म्हणून काम करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी ही योजना खूप उपयुक्त आहे. जर शेतकरी गट तयार करून Mulberry Cultivation करत असतील, तर त्यांना ₹3.55 लाखांपर्यंतचे अनुदान दिले जाते.
या योजनेचे फायदे:
- मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन
- एकत्रित विक्रीमुळे जास्त नफा
- विपणन खर्च कमी
- शाश्वत व टिकाऊ रेशीम उद्योग
Mulberry Cultivation चे आर्थिक व सामाजिक फायदे
1. खात्रीशीर उत्पन्न
रेशीम धाग्याला (Silk Yarn) देशांतर्गत व आंतरराष्ट्रीय बाजारात नेहमीच मोठी मागणी असते. त्यामुळे शेतकऱ्यांना हमखास उत्पन्न मिळते.
2. कमी जागेत जास्त उत्पादन
इतर पिकांच्या तुलनेत तुती लागवड कमी जागेत केली तरी उत्पादन जास्त मिळते.
3. रोजगार निर्मिती
ग्रामीण भागात महिलांसाठी विशेषतः हा उद्योग मोठ्या प्रमाणात रोजगार निर्माण करतो.
4. पर्यावरणास अनुकूल
- तुतीची झाडे मातीची धूप थांबवतात.
- कमी पाणी लागते.
- पर्यावरणपूरक शेती मानली जाते.
Mulberry Cultivation ची प्रक्रिया
- जमीन निवड – हलकी, गाळाची आणि पाणी न साचणारी जमीन निवडावी.
- तुती लागवड – तुतीचे कलमे तयार करून लागवड करावी.
- पाणी व्यवस्थापन – ठिबक सिंचनाचा वापर फायदेशीर ठरतो.
- किडे पालन (Silkworm Rearing) – तुतीची पाने रेशीम किड्यांना खाऊ घातली जातात.
- कोष निर्मिती – किडे पाने खाऊन कोष तयार करतात.
- बाजारात विक्री – तयार कोष बाजारात विकले जातात, ज्यातून शेतकऱ्यांना चांगला नफा मिळतो.
Mulberry Cultivation का फायदेशीर आहे?
- शेतकऱ्यांना थेट सरकारी अनुदान
- जोखीम कमी आणि नफा जास्त
- निर्यातीसाठी मोठी मागणी
- ग्रामीण विकासास चालना
Mulberry Cultivation मध्ये तंत्रज्ञानाचा वापर
आज रेशीम उद्योग केवळ पारंपारिक पद्धतींवर अवलंबून नाही. ड्रिप इरिगेशन, शेडनेट हाऊस, आधुनिक कोष पालन तंत्रज्ञान आणि डिजिटल मार्केटिंग यामुळे या शेतीत नवे बदल घडत आहेत.
Mulberry Cultivation ही शेती आता ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांसाठी सोन्याची संधी ठरत आहे. सरकारकडून मिळणारे ₹3.55 लाखांपर्यंतचे अनुदान, तंत्रज्ञानाचा वापर, बाजारपेठेतील वाढती मागणी आणि पर्यावरणपूरक फायदे यामुळे ही शेती भविष्यात अधिक लोकप्रिय होणार आहे.
हे देखील वाचा : GST 2.0 अंतर्गत Hyundai कारच्या किमती 2.40 लाख रुपयांपर्यंत कमी झाल्या आहेत.
जर तुम्हीही रेशीम शेती सुरू करण्याचा विचार करत असाल, तर सरकारी योजना आणि अनुदानाचा लाभ घ्या आणि नक्कीच यशस्वी उद्योजक बना.
F&Q – Mulberry Cultivation संदर्भात सामान्य प्रश्न
प्रश्न 1: Mulberry Cultivation सुरू करण्यासाठी किती गुंतवणूक लागते?
उत्तर: सुरुवातीला तुती लागवड आणि पायाभूत सुविधांसाठी ₹50,000 ते ₹1 लाखांपर्यंत खर्च येऊ शकतो. पण सरकारकडून अनुदान मिळाल्यास हा खर्च कमी होतो.
प्रश्न 2: Mulberry मध्ये शेतकऱ्यांना किती नफा मिळतो?
उत्तर: एक एकर तुती लागवडीवरून शेतकऱ्यांना वर्षभरात ₹1.5 ते ₹2 लाखांपर्यंत नफा मिळू शकतो. गट शेतीमुळे हा नफा आणखी वाढतो.
प्रश्न 3: Mulberry Cultivation साठी कोणत्या सरकारी योजना आहेत?
उत्तर: प्रमुख योजना म्हणजे PoCRA योजना आणि रेशीम शेतकरी गट योजना, ज्यांतून अनुक्रमे ₹2.29 लाख आणि ₹3.55 लाखांपर्यंत अनुदान मिळते.
हे देखील वाचा : बांधकाम कामगारांसाठी मोठा दिलासा – मिळणार सुधारित bandkam kamgar sanch आणि अत्यावश्यक वस्तू संच
प्रश्न 4: Mulberry साठी जमीन कशी असावी?
उत्तर: पाणी न साचणारी, गाळाची किंवा हलकी जमीन सर्वोत्तम मानली जाते.
प्रश्न 5: Mulberry Cultivation कोणासाठी योग्य आहे?
उत्तर: कमी जागेत जास्त उत्पादन घेऊ इच्छिणारे शेतकरी, बेरोजगार युवक आणि ग्रामीण महिला यांच्यासाठी ही शेती अतिशय उपयुक्त आहे.