Grampanchayat Corruption मुळे ग्रामीण विकासाचे धोरण धोक्यात येत आहे. विकास कामे, योजना, निधी आणि मिळकतींच्या नोंदींमध्ये होणारा गैरव्यवहार आणि त्याविरुद्ध उपाय येथे जाणून घ्या.
Grampanchayat Corruption ही आजच्या भारताच्या ग्रामीण विकासाच्या मार्गातील एक मोठी अडचण बनली आहे. गावांच्या प्रगतीसाठी शासनाकडून मोठ्या प्रमाणात निधी आणि योजना उपलब्ध करून दिल्या जात असल्या तरी, अनेक ठिकाणी सरपंच, अधिकारी आणि ठेकेदार यांच्या गटामार्फत भ्रष्टाचाराचे वातावरण निर्माण केले जाते. यामुळे खऱ्या लाभार्थ्यांना योजनांचा लाभ मिळत नाही आणि गावाचा विकास थांबतो.
विकास कामांमधील अनियमितता
ग्रामपंचायतीच्या वार्षिक विकास आराखड्यात अचानक बदल करणे हे एक सामान्य गैरव्यवहार आहे. काही ठिकाणी निकृष्ट दर्जाचे साहित्य वापरून कामे पूर्ण केली जातात. उदाहरणार्थ, रस्ते, शौचालये किंवा पाणीपुरवठा योजना अपूर्ण किंवा खराब दर्जाच्या सामग्रीने बांधल्या जातात. अशा कामांसाठी खराब कामगिरी करणाऱ्या ठेकेदारांना प्राधान्य दिले जाते, ज्यांचा सरपंच किंवा अधिकारी यांच्याशी गैरसंबंध असतो.
Grampanchayat Corruption : योजनांमधील गैरव्यवहार
शासनाच्या योजनांमध्ये जसे की घरकुल योजना, महात्मा गांधी रोजगार हमी योजना, स्वच्छ भारत अभियान इत्यादींमध्ये अपात्र आणि बनावट लाभार्थी निवडले जातात. यामुळे गरीब, दलित, आदिवासी आणि खऱ्या पात्र लाभार्थ्यांना योजनांचा लाभ मिळत नाही. अनेकदा एकाच व्यक्तीचे अनेक लाभार्थी म्हणून नावे नोंदवली जातात किंवा श्रीमंत लोकांची नावे यादीत समाविष्ट केली जातात.
ग्रामनिधीचा दुरुपयोग
ग्रामपंचायतीमार्फत जमा केलेला ग्रामनिधी (पाणीपट्टी, घरफळा इत्यादी) हा गावाच्या विकासासाठी वापरला पाहिजे. परंतु अनेक ठिकाणी हा निधी चहा-पाणी, स्टेशनरी, भोजन आणि इतर वैयक्तिक खर्चासाठी वापरला जातो. त्याचबरोबर, लिकेज दुरुस्ती, रस्ते दुरुस्ती सारख्या कामांसाठी खर्चाची आकडेमोड जास्त दाखवली जाते आणि फरक खिस्यात घातला जातो.
मिळकतींच्या नोंदींमध्ये फेरफार
ग्रामपंचायतीच्या मिळकतींच्या उताऱ्यांमध्ये (8-A) अनैतिक बदल करणे हा एक मोठा गैरव्यवहार आहे. गावच्या पुढाऱ्यांच्या दबावामुळे किंवा लाचेच्या बदल्यात जमीन मालकीच्या नोंदी बदलल्या जातात. यामुळे गरीब, शांत आणि अशिक्षित लोकांच्या जमिनी घेतल्या जातात आणि त्यांच्यावर अन्याय होतो. अशा बदलांमुळे जमीनवाद निर्माण होतात आणि गावात तणाव निर्माण होतो.
हे देखील वाचा : Yamaha R15 V5 – प्रगत वैशिष्ट्ये, कामगिरी आणि तंत्रज्ञान अपग्रेड्ससह नेक्स्ट-जेन स्पोर्ट्स बाईक
ग्रामसभेची अवहेलना
ग्रामसभा ही ग्रामीण लोकशाहीची आत्मा आहे. परंतु अनेक ठिकाणी ग्रामसभा घेणे टाळले जाते किंवा योग्य प्रसिद्धी न करता लपवून घेतल्या जातात. ज्या ग्रामस्थांनी सभेत प्रश्न विचारले त्यांना दंडवणे, धमकावणे किंवा उपेक्षित करणे असे प्रकार घडतात. यामुळे ग्रामस्थांमध्ये भीती निर्माण होते आणि पारदर्शकता धोक्यात येते.
FAQ – सामान्य प्रश्नोत्तर
प्रश्न 1: Grampanchayat Corruption म्हणजे काय?
उत्तर: ग्रामपंचायतीच्या निधी, योजना, विकास कामे आणि मिळकतींच्या नोंदींमध्ये अनैतिक आणि गैरव्यवहार करणे म्हणजे ग्रामपंचायत भ्रष्टाचार.
प्रश्न 2: ग्रामसभेचे महत्त्व काय आहे?
उत्तर: ग्रामसभेमध्ये ग्रामस्थांना विकास कामे, निधी आणि योजनांबाबत चर्चा करण्याचा आणि प्रश्न विचारण्याचा अधिकार असतो. त्यामुळे पारदर्शकता राखली जाते.
प्रश्न 3: भ्रष्टाचाराविरुद्ध काय करावे?
उत्तर: ग्रामस्थांनी ग्रामसभेत सक्रिय सहभाग घ्यावा, प्रश्न विचारावेत, आवश्यक असल्यास विशेष ग्रामसभेची मागणी करावी आणि माहिती अधिकार अधिनियम (RTI) चा वापर करावा.
हे पण वाचा : Sainik Kallyan Vibhag Maharashtra Bharti 2025 – 72 लिपिक टंकलेखक पदांसाठी भरती – ऑनलाइन अर्ज सुरू
प्रश्न 4: मिळकतींच्या नोंदी बदलल्या गेल्यास काय करावे?
उत्तर: तात्काळ तहसीलदार किंवा प्रांत अधिकारी यांच्याकडे तक्रार नोंदवावी आणि RTI द्वारे माहिती मागावी.
प्रश्न 5: ग्रामनिधीचा दुरुपयोग कसा रोखावा?
उत्तर: ग्रामसभेमध्ये निधीचा वापर तपासावा, खर्चाची तपशीलवार माहिती मागावी आणि अहवाल तपासावा.
निष्कर्ष
Grampanchayat Corruption ला आळा घालण्यासाठी ग्रामस्थांची सक्रिय भूमिका आवश्यक आहे. ग्रामसभेत सहभाग घेणे, विकास कामांची नियमित तपासणी करणे, योजनांच्या लाभार्थ्यांची यादी तपासणे आणि माहिती अधिकार अधिनियमाचा वापर करणे हे पारदर्शकतेचे मार्ग आहेत. जागृत ग्रामस्थच भ्रष्टाचाराला आव्हान देऊ शकतात. आपल्या गावाच्या विकासासाठी आजपासूनच सक्रिय व्हा!