जागतिक विशेष दिन 21 जून: एकाच दिवशी अनेक आंतरराष्ट्रीय दिवस साजरे होणारा अनोखा दिवस

21 जून रोजी साजरे होणारे योग दिन, संगीत दिन, सौर कलेंडरमधील दीर्घ दिवस आणि इतर महत्त्वाचे जागतिक दिवसांची माहिती जाणून घ्या.

परिचय:

21 जून हा दिवस संपूर्ण जगासाठी अत्यंत खास मानला जातो. एकाच दिवशी अनेक वैश्विक घटनांचा आणि जागतिक दिवसांचा समावेश असल्याने 21 जून ‘World Big Day’ म्हणून ओळखला जातो. हा दिवस जागतिक योग दिन, आंतरराष्ट्रीय संगीत दिन, सौर उष्णतेचा सर्वाधिक कालावधी असणारा दिवस (Summer Solstice) तसेच काही देशांमध्ये पारंपरिक सण साजरा करण्यासाठीही ओळखला जातो. या लेखात आपण 21 जूनला का खास मानले जाते, त्यामागील इतिहास, महत्त्व आणि विविध आंतरराष्ट्रीय दिवसांबद्दल सविस्तर माहिती पाहणार आहोत.

1. आंतरराष्ट्रीय योग दिन (International Yoga Day):

2015 पासून संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या मान्यतेनुसार दरवर्षी 21 जून रोजी आंतरराष्ट्रीय योग दिन साजरा केला जातो. भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी या उपक्रमासाठी 2014 मध्ये संयुक्त राष्ट्रसंघात प्रस्ताव मांडला होता, जो १७७ देशांच्या सहकार्याने मंजूर झाला.

योग दिनाचे उद्दिष्ट:

• योगाचे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक फायदे लोकांपर्यंत पोहोचवणे

• निरोगी जीवनशैलीचा प्रचार

• तणावमुक्त जीवनासाठी योगाचे महत्त्व पटवून देणे

महत्त्व:
आजच्या युगात मानसिक आरोग्याच्या समस्यांचे प्रमाण वाढले आहे. अशा वेळी योग हा शरीर आणि मनाचे संतुलन राखणारा प्रभावी उपाय आहे. 21 जून रोजी जगभरात विविध देशांमध्ये सामूहिक योग सत्रांचे आयोजन केले जाते.

Also Read: संत तुकाराम व ज्ञानेश्वर महाराज आषाढी वारी वेळापत्रक 2025 व आध्यात्मिक महत्त्व

2. आंतरराष्ट्रीय संगीत दिन (World Music Day):

‘Fête de la Musique’ किंवा ‘World Music Day’ म्हणून प्रसिद्ध असलेला 21 जूनचा दिवस फ्रान्समध्ये 1982 पासून साजरा होऊ लागला. संगीत हे सर्व भाषांपलीकडील, भावना व्यक्त करणारे एक माध्यम असल्याने या दिवसाचे आंतरराष्ट्रीय स्वरूप प्राप्त झाले आहे.

महत्त्व:

• नवोदित संगीतकारांना व्यासपीठ देणे

• सर्व समाजासाठी मोफत संगीत कार्यक्रम

• संगीताच्या माध्यमातून जागतिक ऐक्याचा संदेश

विशेषता:
या दिवशी जगभरात रस्त्यावर, उद्यानांमध्ये, सार्वजनिक ठिकाणी संगीत सादर केले जाते. हे आयोजन सर्वांसाठी खुले आणि नि:शुल्क असते.

3. सर्वात लांब दिवस – समर सोल्स्टिस (Summer Solstice):

21 जून हा पृथ्वीच्या उत्तर गोलार्धातील ‘Summer Solstice’ म्हणजेच वर्षातील सर्वात लांब दिवस असतो. या दिवशी सूर्य पृथ्वीवर सर्वाधिक वेळ उगवलेला असतो आणि रात्र सर्वात लहान असते.

वैज्ञानिक कारण:
सूर्य किरणांचा कर्करेषेवर थेट पडणारा कोन आणि पृथ्वीचा झुकाव यामुळे उत्तर गोलार्धात उन्हाळा आणि दक्षिण गोलार्धात हिवाळा सुरू होतो.

महत्त्व:

• कृषी आणि हवामान अभ्यासासाठी अत्यंत महत्त्वाचा दिवस

• प्राचीन संस्कृतींमध्ये याला सौर पूजा आणि निसर्ग पूजनासोबत जोडले गेले आहे

4. जागतिक मानवतावादी दिवस (World Humanist Day):

21 जून हा ‘World Humanist Day’ म्हणूनही साजरा केला जातो. हा दिवस मानवी हक्क, विवेक, बुद्धिवाद आणि विज्ञानाचे महत्त्व अधोरेखित करतो.

उद्दिष्ट:

• मानवतेचे मूल्य जपणे

• अंधश्रद्धांविरुद्ध जागरूकता

• वैचारिक स्वातंत्र्याचा प्रचार

5. आंतरराष्ट्रीय स्लो डे (Go Slow Day):

21 जूनच्या दिवशी काही देशांमध्ये ‘Go Slow Day’ म्हणून विशेष मोहिम राबवली जाते. या मोहिमेचा हेतू वेगवान जीवनशैलीमधून क्षणभर निवांत वेळ घेणे आणि तणावमुक्त जीवनाकडे वळणे हा असतो.

Also Read: Volkswagen Golf GTI Stuns India with Record-Breaking Delivery – First Batch Sold Out Instantly!

21 जूनचा सांस्कृतिक संदर्भ:

• भारत: योग दिनाच्या निमित्ताने देशभरात सामूहिक योग सत्र, सरकारी कार्यक्रम, शाळांमधील आयोजन पाहायला मिळते.

• युरोप: संगीताच्या कार्यक्रमांनी रस्ते, चौक आणि उद्याने गजबजून जातात.

• आदिवासी परंपरा: काही ठिकाणी सूर्यपूजन आणि निसर्गपूजनाचे धार्मिक विधी पार पडतात.

21 जून हा केवळ एक दिवस नाही, तर आरोग्य, कला, विज्ञान आणि मानवतेचा संगम घडवणारा विश्वाचा अनोखा दिवस आहे. आंतरराष्ट्रीय योग दिनाने शरीर सुदृढ ठेवण्याचा संदेश दिला तर जागतिक संगीत दिनाने मनाचे पोषण केले. समर सोल्स्टिसने निसर्गातील चमत्कार दाखवले आणि मानवतावादी दिवसाने मूल्यांचा विचार करायला लावला.